Tối qua xem tin tức, thấy tin Starbucks trong tháng 2/2025 vừa sa thải hơn 1.000 nhân viên, cắt giảm menu để giảm lỗ. Vậy là ông lớn ngành F&B và icon của ngành nhượng quyền cuối cùng cũng phải thích nghi với diễn biến không thuận lợi của thị trường. Mà cũng chẳng có gì đáng ngạc nhiên, tin tức về việc cắt giảm và sa thải nhân sự của các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới như Google, Meta, Microsoft, Amazon thì đã diễn biến từ 2022/2023 tới giờ, không còn là chuyện đáng ngạc nhiên nữa. Nội trong năm 2024, có khoảng 5.700 tập đoàn toàn cầu thông báo cắt giảm nhân sự hàng loạt. Tin tức nóng nhất là từ Big tech - các tập đoàn công nghệ lớn. Tổng số nhân sự bị cắt giảm ngành tech không năm 2024 đã hơn 150 ngàn job năm 2024 và mới 2 tháng đầu năm 2025 đã hơn 26 ngàn job. Rồi không chì là tech, các ngành khác cũng theo chân mà cắt giảm nhân sự hàng loạt trong năm 2024. Ngành transportation - vận tải cắt giảm hơn 19.400 job. Ngành tài chính và tiêu dùng cắt giảm hơn 11 ngàn job.
Đầu năm 2025, tình hình chưa bao giờ lắng xuống mà vẫn chập chùng trong thị trường lao động. Chỉ tính đến 21/1/2025, có hơn 190 tập đoàn tiếp tục thông báo cắt giảm nhân sự, trong đó job R&D từ các tập đoàn công nghệ và dược phẩm biopharma - dược sinh học là bị ảnh hưởng lớn nhất với hơn 34 ngàn job bị cắt giảm. Cũng chỉ 2 tháng đầu năm 2025, Meta tiếp tục cắt giảm 3.600 Jobs. ST Electronics cắt 3 ngàn job. Microsoft cắt 2.280. Và Amazon cắt 2.100 nhân sự.
Đó là tin tức toàn cầu. Còn tại Việt Nam thì sao? Mấy hôm nay, sau khi khoẻ lại thì mình cố ý kết nối lại và cà phê với nhiều bạn làm các vị trí cao cấp tại các tập đoàn lớn ở Việt Nam. Tình hình cắt giảm nhân sự đương nhiên ảnh hưởng lớn đến tất cả các bạn. Ai cũng phải gánh thêm việc, chịu trách nhiệm thêm nhiều thị trường khác, do more with less - làm nhiều hơn với nguồn lực ít hơn. Cái đó đã là chuyện thường ngày ở huyện. Còn có ai đó nghỉ thì càng tốt, không tuyển thêm mà chỉ phân bố công việc đó cho những người còn lại. Tinh thần là, thời buổi khó khăn, ai còn có job là may mắn và hạnh phúc lắm rồi, shut up và đừng có than phiền linh tinh. Cắm mặt xuống mà làm. Business vẫn cứ phải tăng trưởng, lợi nhuận vẫn cứ phải mang về, cổ đông vẫn cứ phải hài lòng. Và thực tế là thấy không, cắt giảm có khi một nửa nhân sự rồi mà việc nó vẫn chạy, số nó vẫn về, lộn xộn và mệt mỏi chút nhưng ai cũng chịu đựng được. Mà không chịu đựng thì làm gì bây giờ? Xin nghỉ à? Nghỉ thì có người khác choàng việc ngay. Giờ không phải chỉ là chuyện Việt Nam. Nhân sự được vận động từ khắp các quốc gia và khu vực cho cùng 1 job nên công ty chẳng sợ thiếu. Cắt thì khó, vì nó còn drama này nọ chớ tự nghỉ thì quá là dễ xử rồi.
Nhưng biết sao được? Đó là chuyển động đương nhiên theo yêu cầu của thị trường. Công ty càng lớn, công ty đại chúng, hoạt động theo nguyên tắc chỉ nhìn vào hiệu quả kinh doanh để quyết định hành động tiếp theo thì đành phải chịu. Phú quý sinh lễ nghĩa. Còn tới hồi khó quá rồi thì bật mode sinh tồn. Ai survive (tồn tại) được thì survive. Không thì bye bye chứ ai cũng xì trét hết, từ nhân viên tới sếp nên cũng không ai còn đủ sức để lo cho tất cả những người còn lại. Đó là chưa nói đến những người đã có thâm niên, có phần “ổn định” và “thoải mái” trong vị trí của mình. Giờ, thâm niên có khi lại còn là điểm bất lợi, nếu như tâm thế không bắt kịp với sự thay đổi quá nhanh quá nguy hiểm của thị trường, khi khả năng thích ứng chậm hơn, khả năng học hỏi và ứng dụng cái mới, cách mới chậm hơn thì khả năng lên đường nó còn nhanh hơn là đám trẻ. Cho nên, những ngày tháng bất thường này nó cứ diễn ra một cách bình thường như thế mấy năm nay, chưa thấy ánh sáng cuối đường hầm, hoàn toàn chưa ngửi thấy mùi chấm dứt. Rồi năm nay khó nữa hả? Ừ, không những khó tiếp mà còn khó hơn, khi thế giới đa cực đang loạn xà ngầu với những con game lấy kinh tế làm trò chơi chính trị. Bao giờ cho đến tháng bình thường? Chắc sẽ không bao giờ có….
Có điều, từ góc độ của người làm việc quốc tế nhiều năm thì tôi lại cũng nhìn thấy một điểm sáng. Sự co kéo về nguồn lực này đã khiến cho nhiều người Việt Nam bị bắt buộc phải làm việc quốc tế. Có nhiều bạn quản trị 1 khu vực. Có nhiều bạn quản trị nhiều quốc gia. Và số lượng nhân sự Việt Nam tại các tập đoàn tham gia làm việc quốc tế tính bằng vài chục, cả trăm người. Thời thế tạo anh hùng, mình nghĩ thế. Nếu trước đây việc được điều chuyển và làm việc quốc tế thôi, chưa nói đến quản trị quốc tế không phải là chuyện dễ. Phải có tính toán và cố gắng các kiểu mới lên được thì giờ đây nó thành chuyện hiển nhiên, bình thường trong cái JD - mô tả công việc thay đổi hàng ngày. Nếu nhìn từ góc độ tích cực, thì sau cái cuộc bể dâu này, sẽ có một lực lượng nhân sự người Việt vươn tầm quốc tế một cách hết sức là bị ép uổng nhưng vô cùng ngoạn mục. Thử tưởng tượng lực lượng này sau này sẽ trở về và hỗ trợ, làm việc, mentor, cố vấn cho và trong các doanh nghiệp Việt Nam thì sao? Giấc mơ toàn cầu của thương hiệu Việt Nam chẳng phải sẽ ngày càng gần hơn, thực tế hơn, bền vững và mạnh mẽ hơn?
Cho nên, dù biết là các bạn đang rất vất vả, có người mệt mỏi muốn kiệt sức và cũng có những sự dao động nhất định về việc dừng chân, mình vẫn tích cực ủng hộ và mong các bạn sẽ vững vàng trong giai đoạn này, tích luỹ thật nhiều kinh nghiệm và trải nghiệm quốc tế, xem đó là hành trình học tập, chuẩn bị cho một chặng đường ý nghĩa hơn, rực rỡ hơn trong hành trình sự nghiệp của mình. Đây là góc nhìn của kẻ đứng bên ngoài, không bị ảnh hưởng trực tiếp và hàng ngày bởi những tác động của việc do a lot more with a lot less - làm nhiều hơn rất nhiều với nguồn lực ít hơn rất nhiều. Nhưng sự nghiệp cũng giống như cuộc đời mà, sông có khúc, người có lúc. Qua thời hoà bình, sung sướng thì cũng có lúc phải chiến tranh, gian khổ, chập cheng một chút theo qui luật của tự nhiên. Khi nhìn thấy sự tiến hoá mang tính hiển nhiên, đúng qui luật vũ trụ vậy thì có lẽ chúng ta sẽ học cách bình tĩnh hơn, bình an hơn, tự độ hơn để bản thân thích nghi được với thời cuộc và bất định.
Quan trọng là, what can I get out of it? Bạn sẽ được gì từ đó? Cái gì cũng thế, luôn có 2 mặt của một vấn đề. Có được ắt sẽ có mất. Cái mất thì nhìn thấy rõ rồi. Vậy cái được của mình là gì? Và cái được đó mình sẽ sử dụng nó để làm gì tiếp theo? Đôi khi, trong sự loay hoay và vật vã đối diện với lũ, có khi mình quên mất thời gian cho bản thân để hít sâu và suy nghĩ về what’s next - tiếp theo sẽ là gì cho bản thân, dù cái câu này là đã được build (gắn) vào hệ thống vận hành cá nhân của mỗi chúng ta trong công việc hàng ngày. Nhưng khi chạm vào bản thân, chính chúng ta có khi quên mất. Thứ gì cũng có luật chơi của nó. Luật chơi của tư bản là như thế. Chúng ta chấp nhận và chơi cho hết con game này. Luật chơi của công ty local lại khác, cũng xì trét chẳng kém đâu. Và luật chơi của kẻ chọn tự do, tự khởi nghiệp, tự kinh doanh, làm freelance hay dự án gì thì cũng có những thứ cực kỳ gập ghềnh của nó. Đời này không có gì là hoàn hảo cả. Tất cả đều có 2 mặt yin yang. Và trong cái thế bất định này, mỗi lựa chọn đều có mất, có được, và có khi mất nhiều hơn được. Nhưng đó là thời thế, và chúng ta chỉ có thể trong vòng tròn tác động của mình, đưa ra lựa chọn và quyết định tốt nhất, hợp lý nhất tại thời điểm đó….
Comentários