Chắc bạn đã nghe câu này: “Once bitten, twice shy - Một lần cho tởn đến già”. Đó là chuyện thường tình, vì não người sẽ vận hành theo kiểu sai lầm tạo ra nguy hiểm và đương nhiên là không nên có lần sau. Nhưng không nên có lần sau mà hiểu theo nghĩa tiêu cực có nghĩa là tránh luôn, né hết cỡ không bao giờ dám mon men đến gần chủ đề hay công việc gì đó nữa. Vậy nghĩa là bỏ chạy sau 1 lần vấp ngã chớ đâu có anh hùng hay học được bài học gì.
Thất bại không nằm ở chuyện bạn làm sai hay làm không được một việc nào đó lần thứ nhất thứ hai. Có ai trên đời làm thứ gì một lần mà thành công hết đâu. Số may mắn đó chắc chỉ chừng 1%. Còn lại, đều phải lên bờ xuống ruộng, thất bại cả vạn lần rồi mới được chạm vào khoảnh khắc “Yeah, thành công rồi!”. Chỉ là cái hồi mà người ta khổ sở lăn lê bò toài ra làm thì mình hổng có hay. Mình chỉ thấy khoảnh khắc người ta sáng ngời trên sân khấu đó thôi, rồi mình bèn trách thân sao không giỏi, sao không may mắn, sao không có người giúp đỡ….
Đâu có ai thành công mà làm một lần là được. Họ thất bại, họ đứng lên, họ dũng cảm đối diện, họ kiên cường làm tiếp mặc người đời xì xào bàn tán. Họ chẳng sợ mặt mày. Họ học từ sai lầm và trở nên khôn ngoan thông thái hơn. Chỉ có người mới làm một lần không được bỏ chạy luôn không dám làm tiếp, làm lại thì mới thật sự quá ư là thất bại. Sai lầm là tốt, vì nó dạy cho ta bài học, vì nó mentor cho ta cách tư duy khác, cách tiếp cận khác, cách triển khai khác. Sai lầm cho ta cơ hội gì, bạn hỏi. Đây, ghi rõ ràng ra luôn cho bạn nắm bắt cơ hội:
Sai lầm cho ta cơ hội chậm lại để nhìn rõ hơn
Nhiều khi khi mình hăng máu quá, mình ở trong nội tình lâu quá, mình làm một việc đó nhiều lần thành thói quen quá nên mình bỏ qua rất nhiều thứ obvious - rõ ràng đương nhiên. Nên mình cần BFO - Blinding Flash of the Obvious - khoảnh khắc chợt nhận ra một điều hết sức hiển nhiên đã bị chính sự chủ quan của bản thân che mất. Vì mình chủ quan “tưởng” nhiều thứ, không mở não mở lòng lắng nghe tiếp nhận, vì mình ego và không có growth mindset - tư duy mở, v.v, nên có rất nhiều khi mình bị giới hạn trong phán đoán bởi chính bản thân và đưa ra quyết định sai. Không sao hết. Sai lầm là cơ hội cho mình chậm lại để hiểu ra, à thì ra cuộc đời không vận hành như cái cách mà ta đang nghĩ. À thì ra có nhiều thứ trong đời mình chưa biết. À thì ra có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thành công hơn là sự duy ý chí của chính ta. Chậm lại, chính là bài học.
Sai lầm là cơ hội để nhìn lại & chuẩn bị tốt hơn
Mình bị hoài. Tính mình tích cực, nên rất dễ rơi vào trạng thái optimism bias - khuynh hướng quá lạc quan. Khi quá lạc quan, mình hay bỏ qua những điều hiển nhiên về rủi ro có thể ảnh hưởng đến một công việc hay dự án nào đó. Thế là xông xáo nhiệt tình bay vào làm làm, xong thất bại. Nhiều khi ngồi nghĩ lại hỏi bản thân, ủa sao chuyện hiển nhiên vậy mà mình bỏ qua ta, nhất là về vấn đề về con người. Chỉ vì muốn giúp đỡ người khác có đôi khi mình lạc quan về việc họ sẽ chuyển đổi nhanh khi tin tưởng vào mình. Nhưng mà không phải vậy. Con người khi đã ở trong một cách vận hành và thói quen nào đó quá lâu thì cần rất nhiều thời gian và nỗ lực của bản thân mới có thể thoát ra. Ảnh hưởng của người khác là có giới hạn. Cho nên, sai lầm là cơ hội để mình nhìn lại, hiểu ra à có nhiều thứ mình phải đưa vào phép tính hơn, có nhiều vấn đề về môi trường hoàn cảnh mình phải chấp nhận hơn, có nhiều yếu tố cá biệt ở Việt Nam so với thị trường quốc tế mình cần phải hiểu hơn, v.v. Sai lầm là cơ hội để nhìn lại và chuẩn bị tốt hơn, rồi mình lại làm tiếp à.
Sai lầm là cơ hội học MBA đường phố
Đời mà, đâu có ai chuyện gì cũng hiểu ra. Nhiều khi sai lầm chính là ông thầy tới gõ đầu và nhắc nhở, cái này bạn không rành, cần đi học thêm, cần lắng nghe người hiểu hơn người ta chỉ cho nha bạn. Vậy thôi à! Bản thân mình cũng thế. Làm chuyện gì không xong mà không hiểu tại sao nó thế thì mình sẽ đi hỏi những người có thể hiểu hơn mình về vấn đề đó để lắng nghe feedback - phản hồi của họ về lý do tại sao mình sai. Voilà! Vậy là được học một bài học đáng giá bằng chính trải nghiệm sai lầm của mình. Nếu không có sai lầm đó, đời nào mà mình có thể nghĩ ra có một thứ hay ho như vậy mà mình hổng biết, mà khóa MBA trường lớp hông có dạy, chỉ có MBA đường phố mới vỡ ra. Cho nên, với mình, sai lầm là cơ hội để học tập một cách thú vị, thực tế, và fun - rất vui nữa chứ.
Nên thôi bỏ qua vụ án “once bitten, twice shy” nha cả nhà. Chỉ là cơ hội thôi mà. Đã là cơ hội thì sao ta không nắm bắt?
Comments