Bữa giờ nói chuyện AI Agent - cộng sự AI và cái cách mà nó sẽ tạo ra những thay đổi lớn trong thị trường lao động, đặc biệt là đối với các bạn đang đi làm thuê cho công ty, tổ chức. Thứ gì cũng có 2 mặt của nó. AI đương nhiên cũng như thế, vừa là cộng sự đắc lực cho người biết sử dụng nó, vừa là kẻ vô cảm loại trừ những ai không biết thích nghi và nâng cấp bản thân.
Nhưng hôm nay sẽ nói chuyện thời sự về khởi nghiệp thời AI Agents. Hồi xưa khởi nghiệp đi kiếm co-founder đứt hơi. Giờ, đã có thuật ngữ one-man enterprise - doanh nghiệp 1 người. Silicon Valley lại còn nói về one-man unicorn - công ty tỷ đô 1 người. Và những người vận hành loại doanh nghiệp 1 người như thế gọi là Solopreneur - nhà sáng lập công ty 1 thành viên. Điều này thật ra không có gì là mới, vì nó đã là xu hướng tăng dần, đặc biệt sau Covid, và sẽ là chuyển động sóng thần với sự ra đời và phát triển ngày càng xịn sò của AI Agent - cộng sự AI. Solopreneur thì đủ loại đủ ngành hết. Nhưng 5 ngành có nhiều solopreneur nhất là:
Các dịch vụ freelance viết content, thiết kế, coaching, tư vấn. Các nền tảng kết nối cho freelance hiệu quả nhất có thể kể đến Upwork, Fiverr, LinkedIn.
Bán hàng online qua các nền tảng thương mại điện tử & dropshipping. Bán hàng có nhiều nền tảng như Shopify, Amazon, Etsy, Shopee, Tiktokshop….
Sáng tạo nội dung trên các nền tảng số như blog, YouTube, podcast, Tiktok, vv và tạo ra thu nhập từ quảng cáo, Affiliate, bán khoá học, tài trợ, vv.
Dạy học online & Coach: sản xuất và bán khoá học qua các nền tảng như Udemy, Teachable, website cá nhân, hoặc làm coach về nhiều lĩnh vực như kinh doanh, sức khoẻ, tâm lý, phát triển bản thân, vv.
Dịch vụ công nghệ: nhận làm outsourcing phát triển phần mềm, app, công cụ số cho doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc cho chính các solopreneur
Đó là kể top 5 để bạn có khái niệm thôi chứ còn nhiều ngành lắm. Giờ, chúng ta điểm qua vài số liệu về solopreneur để hiểu hơn bối cảnh thị trường và thế giới nhé.
Trên toàn thế giới, hiện có 1.57 tỷ người là solopreneur. Điều này cũng có nghĩa nếu bạn đang là solopreneur tại Việt Nam thì bạn đang tham gia vào một lực lượng khổng lồ trên toàn thế giới chứ không hề một mình. Cho nên, cũng không cần phải ngại ngùng gì khi nói mình là solopreneur. Bạn lẽ ra nên tự hào vì điều đó, vì bạn đang làm chủ thời gian và công việc của mình.
80% các doanh nghiệp 1 người còn tồn tại sau năm đầu tiên, trong khi tỷ lệ sống sót của doanh nghiệp có thuê nhân sự sau năm đầu tiên là 50%. Wow! Thì ra làm 1 mình trong thời gian đầu khởi nghiệp nó giúp tăng khả năng sống sót. Vậy nên, nếu bạn đang khởi nghiệp 1 mình thì cũng chẳng sao. Bạn sẽ sống lâu hơn là khác.
Tại Mỹ, tỷ lệ doanh nghiệp do solopreneur vận hành chiếm 76% năm 1997. Đến năm 2020, tỷ lệ này là 84%. Tôi không tìm thấy số liệu của thế giới về mức độ tăng trưởng này. Tuy nhiên, mức độ tăng trưởng tại Mỹ phần nào đã thể hiện mức độ tăng trưởng chung của thị trường lao động chuyển dịch dần sang xu hướng solopreneur. Đơn giản thôi, nếu không đi làm thuê, nếu có kiến thức và kỹ năng mà bị sa thải hàng loạt như trong những năm qua thì nên làm gì tiếp theo khi xin việc trở nên cực kỳ khó khăn? Lựa chọn tốt nhất vẫn là bắt đầu 1 công việc kinh doanh gì đó và bắt đầu từ bản thân trước cho nó dễ. Tự làm tự lo tự trả lương và đỡ phải xì trét vì chi phí.
56% solopreneur khởi nghiệp sau năm 2020. Đây là con số cực kỳ quan trọng cho thấy sự trỗi dậy của xu hướng khởi nghiệp 1 mình trong sự chuyển động chung về hướng giảm lao động, tăng hiệu suất làm việc của thị trường lao động thế giới. Kinh tế freelance / làm chuyên gia / làm chủ công việc đã trở thành một phần không thể thiếu của nền kinh tế thế giới.
Phần lớn solopreneur có doanh thu dưới 1.3 tỷ / năm. Nhưng cũng có người xịn sò hơn. 20% solopreneur có thu nhập từ 2.5 - 7.5 tỷ/năm mà không cần bất kỳ nhân sự nào. Cũng có những trường hợp đặc biệt khi doanh nghiệp 1 người mà doanh thu lên đến cả triệu đô/năm. Điều này cho thấy người biết vận hành doanh nghiệp 1 người, biết sử dụng công cụ để làm việc hiệu quả và biết cách tổ chức công việc 1 mình thì thu nhập không thua gì đi làm thuê, có khi còn hơn, và lại được chủ động làm chủ thời gian và cuộc sống của mình. Điều này cũng cho thấy, không phải cứ mở doanh nghiệp hay khởi nghiệp là cứ phải thuê người thêm vì nghĩ rằng 1 mình làm không xuể. Nếu bạn thật sự hiệu quả thì 1 người cũng làm nên chuyện. Nếu lấy cách suy nghĩ đó mà đưa vào doanh nghiệp nhiều người thì đó chính là tư duy làm chủ khi đi làm thuê chứ là gì nữa. Bạn trở nên resourceful - cỡ nào cũng có cách giải quyết vấn đề và làm tới nơi tới chốn dù có hay không có, thiếu hay đủ hỗ trợ này nọ.
54.4% solopreneur là nữ. Chênh lệch không lớn lắm về giới tính nhưng cho thấy phụ nữ có khuynh hướng chọn làm solopreneur nhiều hơn để có thời gian cho con cái và gia đình.
Tại sao lại chọn làm solopreneur? Đây là câu hỏi quan trọng vì một người hoàn toàn có nhiều lựa chọn khác nhau khi tham gia thị trường lao động. Câu trả lời:
>30% là mong muốn chủ động và làm chủ thời gian và công việc của mình
>20% vì kiếm được nhiều tiền hơn đi làm công
>20% chỉ vì đam mê, nghĩa là được làm thứ mình thích
>10% chỉ vì không muốn phải làm theo cái cách mà người khác phải làm
<10% vì muốn hỗ trợ các dự án cộng đồng, là những người sống vì mục đích cao cả hơn, đúng giá trị cá nhân hơn.
Nhưng làm solopreneur thì cũng gập ghềnh lắm. Không có thứ gì trên đời này mà toàn là Champagne và hoa hồng. Vậy, thách thức lớn nhất mà solopreneur phải đối diện là gì?
Đầu tiên là tiền đâu: nguồn vốn hạn chế để có thể làm những thứ mà mình mong muốn. Đặc biệt đối với các bạn đã đi làm thuê chuyên nghiệp và đã quen có hệ thống hỗ trợ to bự rồi thì khi chuyển sang solo sẽ cực kỳ thách thức vì muốn nhiều nhưng không được bao nhiêu.
Hai là phải học và trả giá cho bài học của mình: khi chuyển đổi từ làm thuê trong hệ thống lớn sang làm 1 mình, bạn nghĩ lớn, nghĩ hệ thống, nghĩ chuyên nghiệp nhưng lại hoàn toàn không có đủ nguồn lực để hỗ trợ cho cách tiếp cận hệ thống đó. Vì vậy, quyết định hoặc lựa chọn bạn đưa ra thường không thực tế trong thời gian đầu, dẫn đến nhiều sự vấp ngã, thất bại, loay hoay, stress do chính bạn tạo ra cho bản thân. Tôi có rất nhiều người bạn giỏi dang làm tập đoàn này nọ ra khởi nghiệp thất bại thảm hại vì lý do này. Do đó, đây là bài học bạn phải trải qua trước khi hiệu chỉnh lại tâm thế và cách tiếp cận của bản thân. Nhiều người làm corporate giỏi nhưng khi tôi nhờ hỗ trợ hoặc mentor cho các doanh nghiệp SME hay khởi nghiệp cũng vướng lỗi này, nghĩ to hơn thực tế và nguồn lực, khiến cho giải pháp các bạn đưa ra trở nên không khả thi.
Ba là nỗi đau lớn nhất, tìm kiếm khách hàng. Họ có thể rất giỏi chuyên môn, nhưng lại hoàn toàn thiếu khả năng và kỹ năng làm marketing cho dịch vụ của mình, thiếu khả năng xây dựng thương hiệu cá nhân để quảng bá bản thân, thiếu khả năng bán hàng để có thể đàm phán, chốt deal với khách hàng, không biết chăm sóc khách hàng. Tất cả những việc đó xưa nay có người khác trong tổ chức làm. Bạn chỉ việc làm đúng chức năng của mình, ví dụ làm kế toán. Giờ phải một mình làm hết tất cả mọi thứ từ marketing, bán hàng, làm hợp đồng, cho đến làm chuyên môn, vv không phải là chuyện dễ.
Đương nhiên có nhiều thử thách khác nữa, nhưng trên đây là top 3. Vậy thì có cách nào để hạn chế bớt hoặc giúp người ta vượt qua được những thử thách này và trở thành solopreneur dễ dàng và thành công hơn không? Câu trả lời là hệ thống job franchise - nhượng quyền công việc. Bạn được tất cả những lợi ích của solopreneur mà bạn mong muốn, làm chủ thời gian, công việc, bản thân, vv. Đồng thời, bạn lại không phải một mình mà là một phần trong một hệ thống lớn hơn, chuyên nghiệp hơn, có đủ sự hỗ trợ của một cách có hệ thống. Vì vậy, job franchise đang phát triển nhanh chóng trên toàn thế giới, vừa giải quyết nỗi đau cho solopreneur, vừa tạo ra giải pháp toàn diện cho sự tăng trưởng của xu hướng kinh tế freelance, khởi nghiệp 1 người. Các ngành nghề hiện đang phát triển mạnh về job franchise bao gồm:
Dịch vụ gia đình: dọn dẹp, làm vườn, sửa chữa gia dụng, kiểm soát côn trùng
Dịch vụ marketing & doanh nghiệp như marketing số, coaching, tư vấn
Dịch vụ chăm sóc sức khoẻ như huấn luyện viên cá nhân, chăm sóc người cao tuổi, coach sức khoẻ, dịch vụ y tế tại nhà
Dạy online và dạy kèm các môn như toán, ngoại ngữ
Dịch vụ tư vấn sự kiện, du lịch như lên kế hoạch ngày cưới, tư vấn visa, vé máy bay, tư vấn book các chuyến du lịch du thuyền (cruise), tư vấn bán vật phẩm quảng cáo cho công ty, vv.
Đời này, thứ gì cũng có 2 mặt của nó. Không có thứ gì mà thuận lợi hết mà chẳng mất gì. Solopreneur cũng như vậy. Bạn cũng phải đánh đổi lấy sự an toàn của tiền lương hàng tháng bằng sự nỗ lực đôi khi là quá sức với một số người. Tuy nhiên, đây là xu hướng ngày càng phát triển của thị trường lao động, là xu hướng tất yếu giải quyết được nhiều nút thắt cho sự sắp xếp lại của kinh tế thế giới. Bên cạnh đó, sự trỗi dậy của AI Agent - cộng sự AI chính là một trong những tác nhân quan trọng sẽ giúp cho solopreneur làm việc ngày càng hiệu quả hơn, vận hành quản trị dễ dàng hơn, giảm chi phí tăng hiệu suất và nhờ vậy mà thành công hơn trong hành trình kinh doanh solo của mình. Cơ hội là như thế. Đó có phải là cơ hội của bạn không thì còn tuỳ vào lựa chọn hành trình của bạn. Có điều, hãy nhớ rằng solopreneur là một lựa chọn hay ho nữa cho tương lai.
Comments