Theo báo cáo The Future of Jobs do Diễn đàn kinh tế thế giới nghiên cứu và trình bày năm 2023, các kỹ năng đang phát triển mạnh, vô cùng cần thiết cho người đi làm, và đặc biệt là những kỹ năng ngày càng quan trọng đối với người đi làm trong khoảng thời gian 2023-2027, chia thành hai nhóm rõ rệt. Nhóm thứ nhất là kỹ năng, kiến thức và khả năng. Nhóm thứ hai là thái độ.
Về kỹ năng, top 3 kỹ năng quan trọng và cần thiết nhất cho giai đoạn 2023-2027 là: Tư duy phân tích, tư duy sáng tạo, hiểu biết và ứng dụng công nghệ trong công việc. Đây có lẽ cũng là top 3 kỹ năng thiếu nhất trong đội ngũ lao động tại Việt Nam. Khi nói về tư duy, trong đó có tư duy phân tích và tư duy sáng tạo thì việc huấn luyện và phát triển cần phải có một hành trình. Không ai chỉ học lý thuyết mà bỗng dưng lại có tư duy phân tích hay tư duy sáng tạo được. Điều này đòi hỏi người học phải liên tục rèn luyện, ứng dụng, phản tư, hiệu chỉnh hằng ngày trong cuộc đời làm việc và cuộc sống của mình. Do đó, đây là những kỹ năng tuy quan trọng nhưng rất khó để có thể master. Vì vậy, học không chưa bao giờ là đủ. Vấn đề quan trọng là người học phải biết tự mình ứng dụng, rèn luyện và cải tiến kĩ năng một cách chủ động. Có thể nói tại Việt Nam, trong thời gian làm việc với các bạn trẻ, tôi nhận thấy đây là những kỹ năng đang thiếu trầm trọng và vì vậy dẫn đến việc chất lượng và hiệu suất làm việc thấp.
Tôi hay nói với các bạn founder là, chúng ta không cần quá nhiều bodies - xác người. Quá nhiều cái xác không biết suy nghĩ, không có khả năng tư duy thì đó chỉ là một đoàn quân zombie, vật vờ tứ tán chứ chẳng giúp gì được gì cho mục tiêu chung. Đó là chưa nói đến chuyện tham sân si, tạo nhóm lợi ích và chơi ba trò chính trị trong tập thể. Chúng ta chỉ cần một số ít những người có tư duy tốt, khả năng tự học và tự nghiên cứu, khả năng triển khai chủ động và cộng tác xuất sắc. Người như vậy, có một người bằng trăm người mà lại không cần tốn năng lượng và thời gian quản lý. Cuối cùng, chúng ta chỉ muốn công việc được hoàn thành, kết quả đạt thành tích với nguồn lực tối ưu nhất có thể. Để làm được điều này có rất nhiều cách khác nhau. Trong đó, cách của tương lai là cách sử dụng những nhân sự self-sufficient - có khả năng tự tư duy & giải quyết vấn đề.
Ngoài top 3 kỹ năng quan trọng là tư duy phân tích, tư duy sáng tạo, hiểu biết và khả năng ứng dụng công nghệ trong công việc, những kỹ năng quan trọng khác đang ngày càng được coi trọng bao gồm:
Tư duy hệ thống
Ứng dụng AI và dữ liệu lớn
Quản trị tài năng
Tâm thế và kỹ năng phục vụ khách hàng
Vận hành và quản trị nguồn lực
Quản trị hệ thống và an ninh mạng
Kiểm soát và quản trị chất lượng
Thiết kế và quản trị trải nghiệm người dùng
Lập trình
Tiếp thị và truyền thông
Thông thạo nhiều ngôn ngữ
Đọc, viết và làm toán
Tiếp nhận và xử lý thông tin từ các giác quan
Khéo léo, nhẫn nại và chính xác
Song song với tầm quan trọng của kỹ năng, hiểu biết và khả năng, thái độ là một phần không kém quan trọng. Những thái độ rất cần thiết cho công việc tương lai, hay nói đúng hơn là hiện tại và tương lai gần 2023-2027 được các công ty, tổ chức đặt lên mức độ quan trọng hàng đầu bao gồm:
Tính hiếu kỳ và tâm thế học cả đời
Sự kiên trì, linh hoạt và linh động
Hiểu bản thân và tự tạo động lực
Lãnh đạo và tạo ảnh hưởng xã hội
Thấu cảm và lắng nghe chủ động
Tạo niềm tin và làm việc chi tiết
Dạy và cố vấn
Quan tâm bảo vệ môi trường
Công dân toàn cầu
Khi hiểu được tổng thể những kỹ năng, kiến thức, khả năng và thái độ cần thiết để giữ cho bản thân luôn liên quan trong tương lai nghề nghiệp, có lẽ mỗi người, mỗi công ty, tổ chức đều cần phải rà soát lại nội lực của chính bản thân mình. Những gì đã có và đã sở hữu trong quá khứ sẽ luôn có những thứ tiếp tục tồn tại và cần được phát huy. Tuy nhiên, nếu không tiếp tục cập nhật, thay đổi, chuyển biến theo nhu cầu và sự chuyển động của tương lai nghề nghiệp thì, chính bản thân hoặc đội ngũ của chúng ta ngày hôm nay đã hoàn toàn lạc hậu.
Trong diễn biến thay đổi ngày càng nhanh, tức thì, bất định, không cá nhân hay tổ chức nào còn có thể chần chờ, loay hoay tính toán hay làm ngơ được nữa. Sự loại trừ đã bắt đầu trong quá khứ và tương lai không chờ đợi bất kỳ ai. Hoặc là bạn đã tự mình chuyển động bằng tâm thế và khả năng tự học, tự cập nhật của bản thân. Hoặc là ngay tại lúc này đây, bạn đã không còn liên quan. Lựa chọn là của từng cá nhân. Hành trình là sự dấn thân của mỗi người. Đừng đứng đó lơ mơ chờ bất kỳ một sự giúp đỡ nào từ bên ngoài. Tương lai chỉ có thể bắt đầu bằng sự tự giác & tự thân vận động.