MÙ AI THÌ KHÔNG CÒN CƠ HỘI

Câu hỏi mà tất cả mọi người dù làm công hay làm chủ đều phải hỏi mình ngay lúc này, trong cái thời AI Agents lên ngôi là, tôi sẽ sử dụng AI như thế nào để giữ công việc, có công việc, để có thể thích nghi với đòi hỏi ngày càng mới của cái job mình đang làm, để làm việc dễ dàng và hiệu quả hơn. Nếu đến khi đọc bài này mà bạn vẫn chưa đặt câu hỏi thì bạn đang ở trong vùng nguy hiểm màu đỏ. Còn nếu bạn đã đặt câu hỏi và đang trong hành trình đi tìm câu trả lời thì bạn đang nằm trong vùng nguy hiểm màu vàng vì như vậy là bạn đã hơi chậm rồi. Còn nếu bạn đang tích cực cập nhật, đang sử dụng các công cụ AI rồi, dù chưa thành thạo lắm cũng chẳng sao, bạn đang ở trong vùng màu xanh vì bạn có cơ hội bắt kịp cùng xu hướng và có khả năng lớn sẽ đồng hành được cùng tương lai thay đổi mỗi ngày mỗi giờ. Còn lại, người dẫn dắt xu hướng thì cực ít, chỉ nằm trong tay vài cá nhân và công ty AI mà thôi. Nhóm hiểu biết và cập nhật nhanh thì trở thành người nắm cơ hội kiếm tiền từ AI, nghĩa là đi dạy, hướng dẫn, tư vấn lại cách sử dụng công cụ cho những người không được tech-savvy (rành công nghệ) lắm. Bạn là ai và đang ở đâu trong cuộc cách mạng AI này của thế giới thì tự mình đánh giá và tự mình lo mà có action plan - kế hoạch hành động cho bản thân nhé.

Theo báo cáo Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2025 thì dù sao cũng sẽ có khoảng 120 triệu người trên thế giới bị bỏ lại phía sau trong 5 năm tới vì cái tốc độ AI hoá đội ngũ đang diễn ra một cách khốc liệt này. Và người thoát nạn AI chỉ có thể là người tự mình cập nhật, tự mình học hỏi, ứng dụng và lớn lên từ trải nghiệm. Giờ phút này, lãnh đạo các công ty, founder các doanh nghiệp, chuyên viên chuyên gia các kiểu đều đang tự lo cho tấm thân của mình bằng cách tự cập nhật, tự học, tự giữ cho bản thân còn relevant = liên quan đến tương lai phía trước thì, họ không còn thời gian để ngồi đó lo cho bạn đâu. Đừng có lơ ngơ lơ mơ ngồi đó chờ người ta tới chỉ cho, dạy cho, tổ chức huấn luyện này nọ cho. Có thì lạy trời con quá sức may mắn. Không thì đó cũng chỉ là chuyện hiển nhiên trong cái thế giới mà mỗi người đều phải tự độ này. 

Ngược lại, những người thức thời, đang tự học, tự ứng dụng AI mỗi ngày thì họ có cơ hội cực kỳ lớn để dẫn đầu, tạo ra lợi thế cạnh tranh và lợi thế tăng trưởng xuất sắc trong tương lai. Những thứ ngày xưa cần rất nhiều nguồn lực bên ngoài, tư vấn, chuyên gia các kiểu giờ có thể nhờ chuyên gia AI hỗ trợ và hoàn thành trong thời gian tính bằng giây. Những thứ trước nay đau đầu vì nhân sự junior - non xanh quá, không có đầu óc chiến lược và kế hoạch, triển khai còn phải cầm tay chỉ việc, chất lượng công việc luôn có vấn đề thì, giờ dẹp hết chỉ cần 1 bạn biết sử dụng công cụ là xong. Phòng ban chỉ cần 1 người rành AI là đẹp, chẳng cần cho đông xác zombie để làm gì. Như vậy, thì productivity - hiệu suất làm việc sẽ tăng lên khủng khiếp. Chi phí vận hành, đặc biệt là trả lương cho quá nhiều nhân sự sẽ giảm thiểu trong khi hiệu quả công việc tăng cấp số nhân. Mọi sự đau đầu, khổ sở vì phải quản trị con người, mà mệt nhất là con người emo, nhiều chuyện, chính trị lung tung trong khi việc làm chả đến đâu sẽ hoàn toàn biến mất. Giống như trong giấc mơ vậy đó. Bỗng một ngày, hơn 50% nhân sự trong doanh nghiệp là AI, và chúng làm việc và tiến hoá ngày càng ghê gớm mà chẳng hề đòi hỏi gì. Thế là bao nhiêu “vấn đề” nhân sự trước nay bỗng dưng overnight biến mất, như làm gió nhẹ trượt qua lưng đồi. Thật là thần kỳ! Cho nên, các chủ doanh nghiệp là lãnh đạo mà AI-first, pro AI, biết cách ứng dụng AI vào doanh nghiệp thì biến thành Ông thần đèn hết, chà một phát là ra kết quả. 

Câu hỏi là, vậy thì các chủ doanh nghiệp, lãnh đạo, nhân sự, người lao động đang tham gia và sắp tham gia vào thị trường lao động còn lơ mơ về AI thì họ sẽ ra sao? Tôi ghi lại dưới đây 3 bước giúp bạn thoát mù AI ngay lập tức để còn giữ cho mình liên quan. Ai cũng bắt đầu từ mù, đặc biệt khi mình chẳng phải là dân công nghệ. Nhưng dân công nghệ bay giờ còn thất nghiệp vì AI nó viết code luôn, không cần tới dân IT thì đừng ngồi đó trông chờ. Giữ cho mình tư duy fresh, tư duy mở để học tập mọi thứ từ đầu, rồi bền bỉ, kiên nhẫn ứng dụng để hoàn thiện kỹ năng cộng tác với AI là xong. Làm được thì bạn sẽ thấy đời mình sao nó dễ dàng, tạo ra nhiều giá trị gấp nhiều lần trước kia và thăng hoa với nhiều tài năng không tưởng đến như thế. Lợi thì chỉ có lợi lạc hơn thôi chớ chả có hại gì. Tại sao lại không học? Và đừng có ngồi đó em không có thời gian, em bận lắm, em chạy KPI này nọ. Job sắp mất rồi thì ở đó mà ca cẩm ha. Học thì nó cũng dễ thôi chả có gì ghê gớm thần kỳ. Tôi cũng là người mù công nghệ, nhưng chưa bao giờ khuất phục là mình sẽ trở thành kẻ mù mờ cả đời. Cho nên, tôi cập nhật tin tức hàng ngày, thử các ứng dụng mới hàng ngày, sử dụng các công cụ AI nào thấy hợp với mình nhất hàng ngày. Giờ thật ra cảm thấy không có AI thì uổng phí thời gian và không hiệu quả chút nào. Cho nên tôi mang trải nghiệm của kẻ mù đang xoá mù để chia sẻ đây.

Bước 1: Hiểu về AI Agents - Cộng sự AI.

Kiến thức này chả có gì quá công nghệ hay chuyên môn cả. Thế giới đang trong thời gọi là no-code. là không cần biết cái quái gì về coding này nọ vẫn sử dụng được AI. Đương nhiên bạn cũng phải là người sử dụng máy tính và các nền tảng số hoạt bát một chút chứ không sử dụng cả máy tính và nền tảng số thành thạo thì chịu. Một trong những cách dễ nhất để học AI Agents 101 là lên học cái khoá miễn phí của tôi trên blog - “Phát triển kỹ năng làm việc thời AI Agents”, cực kỳ đơn giản và dễ hiểu. Link khoá học ở đây: https://www.nguyenphivan.com/challenge-page/b5569370-5713-43a1-b71b-f81bbfa745af?programId=b5569370-5713-43a1-b71b-f81bbfa745af

Sau khi học khoá này bạn sẽ có kiến thức cơ bản về AI Agents. Trong khoá học tôi có Hemo ví dụ luôn cách sử dụng những AI Agent cơ bản như ChatGPT, Deepseek, Grok 3, Copilot, và vài công cụ khác tôi đang sử dụng như Pictory, Suno, vv. Khoan bị sợ hãi vì có quá nhiều AI Agent làm sao biết sử dụng cái nào. Cứ từ từ thử từng cái. Thứ nào hợp với dáng em thì mình xài chả sao cả. Bạn cũng chẳng cần phải học hết tất cả mọi thứ. Táo thì cũng có táo này táo kia, từ nước này nước kia, rồi giống này loại kia. Thứ nào mình ăn xong thấy thích thì mình mua tiếp, không thì thôi chớ không cần mua hết, ăn hết. OK hôn? Nó đơn giản vậy thôi đó. Chẳng có gì đáng sợ.

Bước 2: đây mới là thứ khó nhất hiện nay cho tất cả những người muốn sử dụng AI hiệu quả nè, đó là cách tư duy đặt câu hỏi hoặc mô tả vấn đề mà bạn cần AI thực hiện.

Trước giờ tôi hay nhắc kỹ năng briefing - giao tiếp một cách rõ ràng, rành mạch cái bạn sẽ làm và muốn làm cho những người liên quan người ta hiểu mà cộng tác và làm cho đúng. Xưa nay người Việt Nam làm việc tệ nhất là kỹ năng này, kỹ năng briefing. Nói còn không ra. Giao tiếo còn ậm à ậm ừ . Ngay cả con người còn không hiểu thì làm sao AI nó hiểu? AI nó được lập trình để phân tích và triển khai công việc một cách logic. Cho nên, nếu7 bạn thiếu logic thì bạn chẳng thể nào bắt nó trả kết quả một cách chính xác được. Nhiều khi, bạn còn chưa biết bản thân mình muốn gì thì đừng có đi yêu cầu AI. Viết linh tinh mơ hồ thì đừng có expect - mong chờ AI nó tự hiểu và trả kết quả hơn mong đợi. Không có con AI nào nó giỏi tới nỗi tự nó cảm nhận và hiểu bạn đâu. Đưa đầu bài rõ ràng, chi tiết, logic thì nó giải. Không thì nó trả cho 1 mớ rác, 1 mớ đậu liên hoàn cho mà ngồi nhặt như em Tấm, nhé. Cho nên, trước khi học sử dụng Ai hiệu quả thì chính bạn phải nâng cấp kỹ năng briefing của mình lên. Đây là link bài viết về kỹ năng briefing cho bạn tham khảo: https://www.nguyenphivan.com/post/briefing

Bước 3: Tập đặt câu lệnh bằng nhiều cách khác nhau để xem kết quả AI trả lại khác nhau ra sao.

Tự mình làm thì tự mình sẽ hiểu và điều chỉnh dần dần. Bản thân tôi khi trao đổi với AI trên nhiều công cụ cũng vậy. Chưa được kết quả mong muốn thì tôi đặt lại câu lệnh khác, giải thích kỹ càng và chi tiết hơn. Hơn nữa, Ai nó chỉ trả kết quả theo ý nó. Không phải cứ AI nó trả lời sao là mình bê ì sì kết quả đó ra sử dụng. Con người khác AI chỗ nào? Mình có tư duy phản biện, có khả năng giải quyết các vấn để phức tạp có sự liên quan và góp phân của cảm xúc tình cảm mà AI nó không hiểu. Cho nên, bản thân mình mà thiếu khả năng đánh giá, thậm chí còn chưa hiểu tại sao mình đang làm chuyện mình đang làm, kết quả nhìn mặt mũi nó phải ra sao thì có AI cũng vô dụng. Nếu bạn không là lãnh đạo, không biết cách phân việc, briefing công việc thì có bao nhiêu nhân viên từ AI đến con người cũng vô dụng mà thôi. Ai nó không phải ông thần bà thánh giải quyết được hết vấn đề của bạn. Nó cần bạn phải hiểu rõ, giao tiếp rõ, đánh giá được kết quả và trao đổi ý kiến với nó. Một mình nó thì cũng chỉ là một mới core vô tích sự mà thôi nếu thiếu đi cái tư duy và khả năng dẫn dắt của con người. Vậy, bạn có tư duy rõ và biết mình đang làm gì, muốn gì, cần gì chưa? Nếu bản thân mình còn loay hoay không biết mình muốn gì thì nói trước là đừng mong chờ gì ở AI hết. 

Rồi, đây là bước khởi đầu một cách thẳng thắn, không vòng vo, không viên đạn bọc đường gì ở đây. Không còn thời gian nữa. Take ít or leave it. Nuốt được thì bước tiếp, không thì bị bỏ lại một cách cam chịu. Vậy đi ha!