Đầu năm, ngồi nói chuyện với bà chị, nghe than sao đám trẻ bây giờ không hiểu là, chẳng phải thứ gì trên đời này cũng đổi được bằng lợi ích vả tiền bạc. Chẳng phải thứ gì cũng có thể ngồi tính toán chi li, thiệt hơn, rõ ràng ai lợi ai hại, ai được ai mất, ai nhiều ai ít. Rất nhiều khi, cứ phải mở lòng ra giúp đỡ người khác, không vì điều gì cả, rồi thì sau này mình cần người khác mới vui vẻ giúp lại mình. Người xưa thì vận hành theo cái cách chạy bằng cơm như thế, bánh ít đi bánh qui lại. Ta giúp người rồi người sẽ giúp lại ta, giống như trao trước một món quà, để người khác vì nợ tình mà phải trả.
Nhưng càng ngày, dường như khi cái gì cũng có thể hỏi bác Gồ hay hỏi AI, khi muốn nhắn tin cho ai cũng có thể ngay và tức thì trên mạng xã hội thì, người trẻ dường như không còn hiểu giá trị của việc xây dựng & giữ gìn quan hệ. Có vẻ, mọi thứ đều được đặt lên bàn cân, tôi được gì, tôi có lợi gì, phần tôi được có công bằng không trong mọi giao dịch. Gọi là giao dịch, vì nó không có miếng tình cảm hay cảm xúc nào trong đó. Nó chỉ đơn thuần là sự trao đổi lợi ích qua lại một cách vô cảm, đầy tính toán và cân nhắc thiệt hơn. Mọi thứ dường như chỉ được tính toán nhất thời, từng giao dịch một, hết giao dịch này đến giao dịch khác mà không có tầm nhìn rộng hơn về sự lợi hại của quan hệ tin tường, tương hỗ, dài hạn và trong những ngữ cảnh rộng lớn hơn. Mọi thứ chỉ được cân đo đong đếm dựa trên sự giao dịch đang diễn ra, lúc này, rồi kết thúc ngay, tại đó. Còn lại, khi nào xảy ra thì tính tiếp. Nếu có phải giao dịch lại lần nữa, sẽ nghĩ cách để thắng trong cái giao dịch đó bằng một cách nào đó, không liên quan đến chuyện lần này. Tư duy đứt đoạn, ngắn hạn, tư duy giao dịch, tính toán chi li và tủn mủn này sẽ dẫn đến tình trạng không xây dựng và giữ gìn được quan hệ lớn. Birds of the same feather - có lẽ chim giống lông giống cánh sẽ bay cùng nhau, nên người có tư duy giao dịch sẽ tiếp tục giao dịch với nhau, còn người có tư duy dài hạn và trân quý quan hệ người ta cũng sẽ tìm đến nhau. Có thể, người ta vẫn giao dịch với bạn, nhưng sẽ rất rõ ràng rằng, quan hệ đó chỉ là giao dịch, chấm hết, và họ sẽ chẳng bao giờ nghĩ đến bạn khi nghĩ về những điều hay ho và rộng lớn hơn. Không may là, thường thì người có tầm ảnh hưởng và có thể là người khổng lồ có thể giúp bạn đứng trên vai thường lại là người không coi trọng quan hệ giao dịch. Họ không bao giờ chỉ chăm chăm vào nhìn 1 giao dịch, 1 ngày, vài tháng, hai ba năm. Góc nhìn của người ta sẽ là thập kỷ, thế kỷ, life-time - cả đời và nhiều thế hệ.
Một ví dụ rất hiện thực và ngay trước mắt là, ai cũng hỏi làm sao mà tôi giúp cho team Three O’clock ký được hợp đồng hợp tác nhượng quyền tại 4 quốc gia Ấn độ, Nepal, Bangladesh, Sri Lanka trong vòng 1 nốt nhạc và với một đối tác khủng như thế. Câu trả lời rất đơn giản của đối tác là, “Tôi & Phi đã quen và làm việc quốc tế với nhau hơn 10 năm, rất coi trọng cách làm việc và hợp tác chuyên nghiệp của cổ. Giờ cổ giới thiệu 1 thương hiệu Việt Nam, và trình bày thương hiệu cũng rất chuyên nghiệp nữa thì, tôi chỉ có thể đồng ý hợp tác.”
Không có chuyện gì trên đời này tự nhiên xảy ra hết cả. Thứ gì cũng có sự chuẩn bị và đầu tư của nó. Tôi đã đầu tư, xây dựng và giữ gìn rất tốt quan hệ này hơn 10 năm để có được niềm tin từ đối tác, và vì vậy, việc ký kết hợp tác mười mấy năm sau nó đồng dân chỉ là chiếc quả ngọt được đơm hoa kết trái từ sự đầu tư bền bỉ và chỉn chu này. Tương tự là đối tác lớn của tôi tại Dubai cho khu vực GCC - 7 quốc gia trong Hội đồng hợp tác vùng vịnh đã ký đưa 3 thương hiệu nhượng quyền của Go Global phát triển tại khu vực này. Quan hệ này cũng đã được nuôi dưỡng gần 10 năm. Chỉ cần trao đổi sao cho mang lại lợi ích cho đôi bên là xong. Còn niềm tin nó đã hiện diện và sẵn có giữa hai bên, bên nào cũng trọng lời hứa, trọng uy tín, trọng quan hệ hợp tác dài hạn nên hoàn toàn hiểu rằng bên còn lại sẽ take care - chăm lo cho lợi ích của nhau chứ không chơi trò mèo, phỗng tay trên, hay lưu manh vặt với bên còn lại. Again - một lần nữa, đây là sự đầu tư dài hạn và nghiêm túc vào một quan hệ dựa trên niềm tin và uy tín, hoàn toàn không dựa trên bất kỳ giao dịch nào, và không phải ai lao ra từ góc đường cũng có thể làm được. Đó chỉ là 2 trong số rất nhiều quan hệ dài hạn và nghiêm túc mà tôi đã đầu tư trong hơn 20 năm làm việc và hợp tác quốc tế của mình. Và tôi rất cẩn trọng cân nhắc khi làm bất kỳ việc gì với họ, không bao giờ xem nhẹ, nhờ chuyện lặt vặt, lạm dụng quan hệ, hay đưa họ vào bất kỳ ngữ cảnh khó xử, có thể tổn hại uy tín hay gây thiệt hại nào. Còn nếu có sự cố, và đương nhiên trong đời sẽ luôn có những hoàn cảnh nằm ngoài sự tính toán của mình thì, tôi sẽ tìm mọi cách để sắp xếp làm sao cho tổn hại đó nhỏ nhất có thể, và tự mình gánh chịu mọi tổn hại to lớn hơn.
Người có tư duy giao dịch sẽ không hiểu được chuyện này, không tư duy được theo cách này vì họ thật ra chỉ nhìn vào giá trị lợi dụng của một con người, không nhìn ra sự lợi hại to lớn hơn đằng sau một quan hệ tin tưởng và dài hạn. Hai cách tư duy về quan hệ vì vậy hoàn toàn khác nhau, và dẫn đến kết quả cũng hoàn toàn khác nhau. Nếu đã tư duy giao dịch, thì đừng mong ai đó sẽ giúp mình khi mình gặp vấn đề hay cần lắm sự hỗ trợ, vì không ai coi trọng quan hệ với bạn cả. Còn nếu đã hiểu ra về mức độ quan trọng của quan hệ tin tưởng thì, đừng ở đó tính toán thiệt hơn, tủn mủn, chi li, cân đo đong đếm từng chút lợi cái hại trong mọi vấn đề. Làm gì, cũng cần nhìn rộng ra, xa hơn, trái tim đủ bao dung, cái đầu đủ bao la, và tính tình đủ hào sảng để mà chứa đựng nhiều trái tim khác trong đời. Chuyện này hoàn toàn không dễ, nhất là với những ai đã lỡ mang vào mình sự ích kỷ, và đôi khi sự ích kỷ nó đến từ việc được chăm lo, bảo bọc, ăn cơm thìa đút tận miệng của những cậu ấm cô chiêu, không quen nghĩ cho ai, về ai mà chỉ biết đến bản thân mình. Và đó cũng có thể là lý do mà một số bạn trẻ bị rơi một cách hết sức tự nhiên vào cái bẫy này, và hồn nhiên trở thành người có tư duy giao dịch. Mình thì nói thẳng là, người có tư duy giao dịch sẽ chẳng thể thành công. Nếu có, nhờ vào nền tảng gia đình trước đây, thì cũng sẽ chỉ thành công trong ngắn hạn và không giữ được phong độ này lâu dài khi thời thể đổi thay và bạn cần quan hệ tin tưởng mới để duy trì sự phồn thịnh.
Thôi thì, bắt đầu một năm mới, có khi bạn cũng nên tư duy lại về cái tư duy quan hệ của mình. Chẳng sao cả nếu bạn thấy tư duy giao dịch là hợp với dáng mình, vì mỗi người sinh ra trong đời đều có quyền tự do lựa chọn cách vận hành và phát triển khác nhau. Còn nếu bỗng dựng cảm thấy có gì đó hay hơn, như cách tư duy dài hạn trong quan hệ chẳng hạn thì, có khi đó là một khởi đầu mới, một cú đầu tư mới sẽ giúp bạn hái hoa gặt trái trong nhiều năm nữa. Có đáng không, khi phải bỏ ra nhiều công sức để nuôi dưỡng một quan hệ như thế? Chỉ có bạn mới biết và mới có thể trả lời cho chính bản thân mình….
Comments